Regelmatig verschijnen in het nieuws berichten over branden in flats en appartementencomplexen. Vaak blijkt achteraf dat rook zich snel verspreidde, dat vluchtwegen geblokkeerd waren, of dat bewoners niet goed wisten hoe ze moesten handelen. Een brand in een woongebouw is altijd ernstig, maar het wordt veel gevaarlijker wanneer vluchtroutes worden belemmerd of niet voldoen aan de wettelijke eisen.

Sinds 1 januari 2024 geldt het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) als opvolger van het Bouwbesluit 2012. En per 1 juli 2024 zijn de regels voor brandveilig gebruik van vluchtroutes verder aangescherpt. Voor VvE’s betekent dit: méér duidelijkheid, maar ook méér verantwoordelijkheid.

Waarom vluchtroutes zo belangrijk zijn

Bij brand is rook vaak het grootste gevaar. Rook verspreidt zich snel door gangen, trappenhuizen en liftschachten en zorgt binnen enkele minuten voor levensgevaarlijke situaties. Een veilige vluchtroute — vrij van obstakels en goed herkenbaar — geeft bewoners de kans om snel en zonder belemmering het gebouw te verlaten.

In wooncomplexen zie je vaak dat bewoners spullen neerzetten in gemeenschappelijke ruimtes: fietsen, scootmobielen, dozen, planten, afval, meubels. Dit lijkt onschuldig, maar vormt een groot risico:

• het belemmert de vluchtweg

• het hindert de brandweer

• het kan extra brandbelasting veroorzaken

• accu’s van e-fietsen en scooters kunnen heftig ontbranden

Precies daarom zijn de regels in 2024 aangescherpt.

Wat is er veranderd? Overgang van Bouwbesluit naar Bbl

Het Bbl (onderdeel van de Omgevingswet) is sinds januari 2024 van kracht. De nieuwe regels zijn bedoeld om brandveiligheid begrijpelijker, duidelijker en beter handhaafbaar te maken. Tot 2024 waren de regels voor gebruik van vluchtroutes soms lastig te interpreteren, waardoor gemeenten en brandweer verschillend konden handhaven.

De overheid heeft dit ondervangen met concretere, striktere voorschriften — vooral voor woongebouwen. De belangrijkste wijzigingen traden in werking op 1 juli 2024.

Regels vluchtroutes (per 1 juli 2024)

Hieronder de belangrijkste verplichtingen die nu gelden voor alle woongebouwen.

1. Vluchtroutes moeten 100% vrij zijn van brandgevaarlijke objecten

Vanaf juli 2024 geldt een helder uitgangspunt:

In een vluchtroute mogen geen brandbare of brandgevaarlijke objecten staan.

Dat betekent dat onderstaande niet langer is toegestaan in gangen, portieken, galerijen, trappenhuizen en entreehallen die onderdeel zijn van een vluchtroute:

• fietsen

• elektrische fietsen, fatbikes, e-scooters, scootmobielen

• meubels (banken, kastjes, stoelen)

• houten of kunststof plantenbakken

• afval, dozen, opslag

• kinderwagens (tenzij in een aparte stalling)

• kerstversieringen, lampjes of andere decoratie

• matten of kleden die brandbaar zijn

Voor veel VvE’s betekent dit dat beleid rondom gemeenschappelijke ruimtes aangescherpt moet worden.

2. Wat mag dan nog wél? Alleen onbrandbare objecten — onder voorwaarden

De nieuwe regels laten ruimte voor een beperkt aantal niet-brandbare items, zoals:

• een kleine keramische of stenen plantenbak

• metalen meubeltjes die niet kunnen branden

• een deurmat of naambordje (binnen vastgestelde afmetingen en materiaal)

• schilderijen, mits beperkt in formaat en niet brandbaar

Daarnaast geldt een harde eis:

De minimale vrije doorgang moet altijd 0,85 meter blijven.

Dit moet de brandweer toegang geven én bewoners de mogelijkheid bieden om snel te evacueren.

3. Branddeuren en zelfsluitende deuren moeten gesloten zijn

Veel brandcompartimenten worden beschermd door zelfsluitende deuren. Deze deuren moeten:

• altijd dicht zijn (of vanzelf dichtvallen)

• nooit worden vastgezet

• niet worden geblokkeerd door meubels of voorwerpen

VvE’s moeten actief controleren dat bewoners deze deuren niet openzetten “voor gemak”.

4. Liften bij brand: niet gebruiken — maar er komen uitzonderingen

De basisregel blijft:

Bij brand geen lift gebruiken.

Maar het Bbl introduceert iets nieuws voor toekomstbestendige en inclusieve woongebouwen:
bij nieuwbouw met een toegankelijkheidssector (o.a. voor mindervaliden) gelden strengere eisen aan liften.

Een dergelijke lift moet:

• brandwerend zijn afgescheiden (minimaal 60 minuten)

• in een apart, brandveilig voorportaal staan

• zijn elektra-installaties in een brandwerende technische ruimte hebben

• bereikbaar zijn zonder dat bewoners via een woning hoeven

Dit betekent dat in sommige moderne gebouwen in de toekomst een lift mogelijk wel als veilige vluchtroute gebruikt kan worden — maar alleen bij specifieke bouweisen en nooit bij bestaande oudere gebouwen zonder die voorzieningen.

Voor bestaande appartementencomplexen blijft de boodschap eenvoudig: trap gebruiken.

5. Installaties en bekabeling moeten voldoen aan strengere brand- en rookklassen

Bij renovaties, aanpassingen of nieuwbouw moeten:

• kabels en leidingen voldoen aan de nieuwe Europese brand- en rookklassen

• technische installaties (zoals elektrische verdeelkasten) brandveilig zijn opgesteld

• doorvoeringen en sparingen goed brandwerend zijn afgedicht

Dit heeft impact op VvE’s die een verbouwing laten uitvoeren of gemeenschappelijke installaties laten vervangen.

Wat moet een VvE doen?

✔ 1. Actualiseer het huishoudelijk reglement

Neem daarin op:

• welke objecten verboden zijn in vluchtroutes

• welke objecten toegestaan zijn en onder welke voorwaarden

• hoe breed de doorgang minimaal moet blijven

• hoe de VvE handhaaft en wanneer spullen mogen worden verwijderd

✔ 2. Communiceer duidelijk en regelmatig met bewoners

Leg bewoners uit waarom deze regels bestaan. Bijvoorbeeld via:

• nieuwsbrief of e-mail

• informatieborden bij ingang of lift

• welkomstpakket voor nieuwe bewoners

• presentatie op de ALV

Bewoners die de risico’s begrijpen, werken meestal beter mee.

✔ 3. Voer structurele controles uit

Spreek af dat het bestuur, de beheerder of een toezichthouder:

• wekelijks of maandelijks gangen en trappenhuizen controleert

• overtredingen registreert

• bewoners aanspreekt of een waarschuwing geeft

• als het moet: spullen laat verwijderen (na duidelijke aankondiging)

✔ 4. Controleer en onderhoud installaties

Besteed extra aandacht aan:

• branddeuren (sluiten ze goed?)

• noodverlichting

• rookmelders in gemeenschappelijke ruimtes

• elektrische installaties en bekabeling

• compartimentering bij renovatie

✔ 5. Stel een ontruimingsplan op

Hoewel niet altijd wettelijk verplicht voor woongebouwen, is het wél verstandig — zeker bij:

• hoge gebouwen

• complexen met ouderen of mindervaliden

• gebouwen met meerdere compartimenten

Het geeft bewoners rust én duidelijkheid.

Conclusie

Met de invoering van het Bbl en de aangescherpte regels per 1 juli 2024 is brandveiligheid in woongebouwen duidelijker, strakker en beter handhaafbaar geworden. Voor VvE’s ligt er nu een belangrijke taak: zorgen dat vluchtroutes veilig, vrij en bruikbaar zijn — elke dag opnieuw.