De energietransitie in Nederland verloopt niet zonder uitdagingen. Het recent gepubliceerde rapport Een koud bad voor warmtenetten – Tijd voor bijsturing van de warmtetransitie (4 februari 2025) werpt een kritisch licht op de ontwikkeling van warmtenetten en de populariteit van warmtepompen. In 2023 kozen 160.000 huishoudens voor een warmtepomp, terwijl slechts 11.000 nieuwe woningen werden aangesloten op een warmtenet. Dit verschil roept vragen op over de effectiviteit van beleid en subsidies, en heeft belangrijke gevolgen voor Verenigingen van Eigenaren (VvE’s). Wat betekent deze ontwikkeling voor de verduurzaming van appartementencomplexen en de keuzes die VvE’s moeten maken?
De trend: warmtepompen winnen terrein
Warmtepompen hebben de afgelopen jaren flink aan populariteit gewonnen. De voordelen zijn duidelijk: ze maken gebruik van duurzame energiebronnen zoals lucht, bodem of water en verminderen de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Daarnaast zijn er aantrekkelijke subsidies beschikbaar, zoals de Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE), die de aanschaf van warmtepompen stimuleert.
In tegenstelling tot warmtepompen blijven warmtenetten achter in groei. Dit heeft deels te maken met de lange doorlooptijden van warmtenetprojecten, de hoge kosten en de weerstand vanuit bewoners en gemeenten. De ambitie om collectieve warmtevoorzieningen op grote schaal uit te rollen, blijkt in de praktijk ingewikkelder dan gedacht. Dit heeft directe gevolgen voor VvE’s die voor een verduurzamingskeuze staan.
Uitdagingen en kansen voor VvE’s
Voor VvE’s is de keuze tussen warmtenetten en warmtepompen complex. Beide systemen brengen verschillende voordelen en nadelen met zich mee. Hieronder bespreken we de belangrijkste aandachtspunten.
1. Kosten en investering
Warmtepompen vereisen een flinke initiële investering. Voor individuele eigenaren kan de aanschafprijs variëren tussen de €5.000 en €15.000, afhankelijk van het type warmtepomp en de benodigde aanpassingen aan de woning. Collectieve warmtepompen voor een VvE kunnen efficiënter en financieel aantrekkelijker zijn, maar vergen een gezamenlijke beslissing en een investeringsplan.
Warmtenetten daarentegen worden vaak aangeboden als een service waarbij bewoners een aansluiting krijgen zonder directe hoge kosten. De maandelijkse kosten voor warmte kunnen echter oplopen, waardoor bewoners op de lange termijn duurder uit kunnen zijn. Bovendien blijft de controle over de prijs en levering van warmte bij de exploitant van het warmtenet.
2. Technische haalbaarheid
Bij bestaande appartementencomplexen kunnen technische beperkingen een rol spelen. Warmtepompen vereisen voldoende ruimte voor installaties en isolatie om optimaal te functioneren. In oudere gebouwen kan dit een uitdaging vormen. Een collectieve oplossing, zoals een centrale warmtepomp in de technische ruimte van het gebouw, kan een uitkomst bieden.
Warmtenetten kunnen daarentegen gemakkelijker in oudere panden worden geïntegreerd, mits er een aansluiting in de buurt beschikbaar is. De aansluiting op een warmtenet kan echter lang duren en vergt medewerking van de hele VvE.
3. Duurzaamheid en toekomstbestendigheid
Beide systemen hebben duurzame voordelen. Warmtepompen werken op elektriciteit en kunnen volledig CO2-neutraal zijn wanneer ze gecombineerd worden met groene stroom of zonnepanelen. Warmtenetten zijn afhankelijk van de warmtebron: sommige netten draaien nog op restwarmte van fossiele bronnen, terwijl andere netten gebruik maken van duurzame energiebronnen zoals geothermie of aquathermie.
Voor VvE’s is het belangrijk om te kijken naar de langetermijnstrategie. Warmtepompen hebben een levensduur van ongeveer 15 jaar, terwijl een aansluiting op een warmtenet een structurele keuze voor tientallen jaren kan betekenen. Dit vraagt om een goed doordachte afweging.
4. Subsidies en financiële ondersteuning
De overheid stimuleert zowel warmtepompen als warmtenetten, maar het recente rapport wijst erop dat er een risico is op ondoelmatige besteding van subsidies. Als zowel warmtepompen als warmtenetten worden gesubsidieerd zonder duidelijke strategie, kunnen sommige investeringen verloren gaan.
Voor VvE’s is het cruciaal om goed op de hoogte te zijn van de beschikbare subsidies. Op dit moment kunnen VvE’s gebruikmaken van:
ISDE-subsidie voor de aanschaf van (collectieve) warmtepompen;
Subsidie Energiebesparing Eigen Huis (SEEH) voor verduurzamingsmaatregelen;
Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen (SAH) voor projecten met een collectieve aanpak;
Eventuele gemeentelijke subsidies afhankelijk van de regio.
Door slim gebruik te maken van deze regelingen kunnen VvE’s de kosten van verduurzaming aanzienlijk verlagen.
Hoe maakt een VvE de juiste keuze?
Gezien de huidige ontwikkelingen is het belangrijk dat VvE’s een weloverwogen beslissing nemen. Dit kan door de volgende stappen te volgen:
Onderzoek de mogelijkheden: Laat een energieadviseur een analyse maken van de technische en financiële haalbaarheid van warmtepompen en warmtenetten voor het gebouw.
Vergelijk kosten en subsidies: Bekijk welke subsidies beschikbaar zijn en maak een kosten-batenanalyse voor zowel individuele als collectieve oplossingen.
Betrek de leden: Organiseer een ledenvergadering en bespreek de wensen en zorgen van de appartementseigenaren.
Overleg met gemeente en leveranciers: Kijk welke plannen er zijn voor warmtenetten in de regio en welke voorwaarden gelden.
Maak een langetermijnplan: Bepaal hoe de VvE op de meest duurzame en kosteneffectieve manier kan bijdragen aan de energietransitie.
Conclusie
De groeiende populariteit van warmtepompen ten opzichte van warmtenetten heeft belangrijke implicaties voor VvE’s. Terwijl warmtepompen aantrekkelijk zijn vanwege hun duurzaamheid en beschikbare subsidies, blijven warmtenetten een mogelijke optie voor collectieve verduurzaming. De uitdaging ligt in het maken van de juiste keuze op basis van technische, financiële en beleidsmatige overwegingen.
VvE’s doen er goed aan om zich grondig te laten informeren en samen met hun leden een strategie te bepalen. De ontwikkelingen rondom subsidies en regelgeving zullen in de komende jaren blijven veranderen, waardoor flexibiliteit en een goed langetermijnplan essentieel zijn.
